Để các tế bào trong hệ thần kinh có thể gửi tín hiệu đi khắp cơ thể cần phải liên lạc qua chất dẫn truyền thần kinh. Vậy xung thần kinh là gì? Đây là thuật ngữ khiến nhiều người băn khoăn. Hãy cùng Thanh Bình Psy đi sâu tìm hiểu cụ thể hơn trong bài viết ngay sau đây.
Tìm hiểu xung thần kinh là gì?
Xung thần kinh là gì? Xung thần kinh hay còn gọi là xung động thần kinh, hay gai. Xung thần kinh là sóng xung điện lan truyền dọc theo nhiều loại màng tế bào. Hiện tượng này được nghiên cứu rất kỹ trên màng sợi trục thần kinh. Đồng thời, quan sát tại các tế bào có tính hưng phấn, dễ bị kích thích như: Tế bào cơ tim, tế bào nội tiết, thậm chí là cả tế bào thực vật.
Quá trình dẫn truyền xung thần linh diễn ra không cố định tại một điểm mà sẽ tiếp tục lan truyền ra các cấu trúc nơron lân cận như hiệu ứng “domino”. Thời gian điện thế động tiến hành rất nhanh ước tính khoảng 1 mili giây.
Điện thế xung thần kinh hoạt động là cơ sở điện hóa cho các quá trình xử lý thông tin tại hệ thần kinh. Qua đó, bước đầu tiến tới việc hình thành nhận thức cũng như tư duy cho con người. Mỗi lứa tuổi mức độ nhận thức sẽ khác nhau đáp ứng nhu cầu phát triển học tập, làm việc và nâng cao cuộc sống.
Thông tin mới:
- Dấu hiệu người mắc bệnh suy nhược thần kinh
- Dấu hiệu người bị liệt dây thần kinh số VII
Xung thần kinh được dẫn truyền thế nào?
Một nơron thần kinh sinh ra điện thế hoạt động cũng như lan truyền dọc theo sợi trục của nó. Sau đó, truyền tín hiệu này qua synap thần kinh thông qua cách giải phóng chất dẫn truyền thần kinh. Từ đó, gây ra các phản ứng tại một nơron thần kinh khác hay tế bào của cơ quan đáp ứng.
Quá trình dẫn truyền xung thần kinh diễn ra như sau:
Chất dẫn truyền thần kinh được giải phóng liên kết với hệ thống thụ thể trên một nơron khác. Các nơron giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh được gọi là nơron synap. Các nơron nhận tín hiệu dẫn truyền là nơron sau synap.
Tín hiệu kích thế, ức chế tế bào tiếp nhận và phụ thuộc vào chất dẫn truyền thần kinh cũng như thụ thể tham gia. Dẫn truyền xung thần kinh là hoạt động hóa học, được gây ra bởi sự giải phóng chất dẫn truyền thần kinh đặc hiệu khỏi đầu mút tận cùng dây thần kinh.
Đôi khi các tín hiệu giữa các nơron có thể xảy ra theo chiều ngược lại gọi là dẫn truyền ngược dòng. Trong các trường hợp này, sợi nhánh trên nơron sau Synap giải phóng chất dẫn truyền thần kinh gây ảnh hưởng tới các thụ thể trên các nơron trước Synap.
Sau khi khuếch tán qua khe Synap, chất dẫn truyền xung thần kinh gắn vào thụ thể đặc hiệu trên màng tế bào ở nơron. Theo đó, một chất dẫn truyền thần kinh đặc hiệu sẽ chỉ gắn vào một loại thụ thể tương ứng, kích hoạt các thay đổi trong tế bào tiếp nhận.
Xem ngay: Tư vấn tâm lý học đường cùng chuyên gia tại Thanh Bình PSY
Sự dẫn truyền xung thần kinh trên sợi trục nơron
Dẫn truyền xung thần kinh trên sợi trục nơron đi theo 2 con đường: Dẫn truyền hướng tâm và ly tâm.
Dẫn truyền hướng tâm
Dẫn truyền cảm giác từ ngoại vi vào tới tủy sống do thân tế bào nơron thứ nhất nằm tại hạch gai rễ sau đảm nhiệm. Các sợi thần kinh dẫn truyền cảm giác hướng tâm gồm có các loại có kích thước cũng như tốc độ dẫn truyền khác nhau.
Sự dẫn truyền thông tin cảm giác căn cứ trên điện thế hoạt động diễn ra tại các sợi thần kinh. Điện thế hoạt động thực hiện dẫn truyền trong các tế bào thần kinh. Đồng thời, gây ra từ sự trao đổi ion thông qua màng tế bào thần kinh.
Dẫn truyền ly tâm
Các thông tin cảm giác được hình thành tại chất keo rolando do đường dẫn truyền xuống từ thân não, cầu não và não giữa. Noron tại thân não sẽ tiết ra chất Serotonin gây ức chế nơron dẫn truyền đau của tủy làm giảm hoặc mất đi cảm giác đau đớn.
Từ vị trí vỏ não, con đường dẫn truyền ly tâm trở lại cơ quan nhận cảm ngoại vi. Từ đó, giúp di chuyển các phần trong cơ thể bị ảnh hưởng tránh khỏi kích thích gây đau. Con đường dẫn truyền ly tâm gồm có hệ thống vỏ não, đồi thị và thân não. Phía bên trong chất xám, kích thích ban đầu sẽ tiết ra các chất ức chế, dẫn truyền thần kinh như: Endorphin, Serotonin,… có hoạt tính giống như Opioid.
Thông tin thêm: Đánh giá sàng lọc tâm lý ở đâu chính xác bằng Thanh Bình PSY
Bệnh lý rối loạn xung thần kinh
Bất cứ bất thường nào xảy ra trên cơ chế hoạt động của xung thần kinh đều dẫn tới các tình trạng bệnh lý như:
- Sự mất cân bằng chất dẫn truyền thần kinh gây ra bệnh Alzheimer, tự kỷ, trầm cảm, động kinh, bệnh Huntington, bệnh Parkinson, bệnh tâm thần phân liệt.
- Các thụ thể không hoạt động gây ra bệnh nhược cơ.
- giảm hấp thu chất dẫn truyền tại noron: gây bệnh xơ cứng một bên teo cơ.
- Khiếm khuyết kênh ion: Thất điều chu kỳ, liệt chu kỳ tăng/giảm Kali máu, rối loạn trương lực cơ bẩm sinh.
- Ngộ độc: Nhiễm độc tính của các vi sinh vật như: Nấm Amanita muscaria, vi khuẩn độc thịt Clostridium Botulinum.
Trên đây là những thông tin cụ thể giải đáp xung thần kinh là gì. Hy vọng các bạn sẽ có được những hiểu biết về vấn đề này và giải đáp các căn bệnh liên quan tới rối loạn xung thần kinh. Để biết thêm thông tin sức khỏe và các vấn đề bệnh lý, tâm lý đừng bỏ lỡ những bài viết mới mỗi ngày tại Thanh Bình Psy nhé!
